ÇOCUKLUK ÇAĞININ EN SIK KULAK HASTALIĞI: EFÜZYONLU
OTİTİS MEDİA
ORTA KULAĞIN YAPISI
Kulak zarı dış kulak yolunun sonunda perde şeklinde
yerleşmiştir. Zarın arka kısmı orta kulak boşluğuyla komşudur. Zara çarpan ses
dalgaları zarla bağlantılı olan çekiç kemiğini, daha sonra sırasıyla örs ve
özengi kemiğini titreştirerek iç kulağa ulaşır. Orta kulakta yer alan ve
birbiriyle bağlantılı olan bu çekiç, örs ve özengi kemikleri, kemikçik zinciri
olarak bilinir. Ses enerjisinin en ideal şekilde iç kulağa ulaşabilmesi sağlam
ve serbestçe titreşebilen bir kulak zarına ve kemikçik zincire ihtiyacı vardır.
Kulak zarı ve kemiçik zinciri sisteminin rahatça titreşebilmesi için kulak
zarının her iki tarafının eşit basınçta hava ile dolu olması gerekir. Kulak
zarının dış tarafı dış kulak yoluyla direkt atmosfere açık olup 1 atmosferlik
hava basıncının etkisi altındadır. Zarın arka kısmındaki orta kulak boşluğunun
havası ise genizden Eustachian borusu yoluyla gelir.
GENİZ TIKANIKLIĞI
Geniz bölgesi burun pasajının arka tarafında yumuşak damak
ve küçük dilin üst bölgesinde yer alır. Nefes alma sırasında burundan geçen
hava, genizden geçerek gırtlağa ulaşmaktadır. Sağlıklı bir çocuğun gelişimi
sırasında erken yaşlardan itibaren geniz bölgesinde adenoid dokusu (geniz eti)
büyümeye başlar. Geniz bölgesinde yer kaplayan bir kitle bulunursa burun
tıkanıklığı oluşur ve nefes almak için ağız yolu kullanılır. Geniz eti
nedeniyle Eustachian borusunda fonksiyon bozukluğu oluşursa orta kulağa hava
ulaştırılması aksar.
ORTA KULAKTA SIVI TOPLANMASI
Eustachian borusu çalışmazsa orta kulaktaki hava basıncı
düşer ve vakum etkisi oluşur. Diğer bir deyişle dış kulaktaki hava basıncı
göreceli olarak yüksek kalır, kulak zarı pozitif basıncın etkisiyle orta kulağa
doğru çökmeye başlar. Bu durun uzun sürerse, orta kulak örtüsünce salgı
üretilir. Sonuçta orta kulak boşluğu sıvı ile dolar ve kulak zarına iç taraftan
destek oluşur.
Eustachiaan borusu fonksiyon bozukluğu birkaç hafta içinde
düzelirse, salgılar genize boşalarak her şey normale döner. Ancak tıkanıklık
daha uzun sürerse salgılar gittikçe koyulaşarak tutkal kıvamına ulaşır, zarın
ve kemikçiklerin titreşmesine engel olup, orta derecede işitme kaybına neden
olur. Problem aylarca sürecek olursa, orta kulakta yapışıklıklara ve erişkin
hayata kadar uzanan kalıcı problemlere neden olabilir.
HASTALIĞIN MEDİKAL TEDAVİSİ
EOM’nin takibinde bazen ilaçsız dahi düzelme olabilmektedir.
Yeni saptanan bir olguda birkaç hafta içinde şikayetler düzelmiyorsa orta kulak
basıncı ölçülüp çeşitli ilaçlarla tedavi denenmelidir. Gerek hastanın hikayesi,
gerekse muayene ve tetkik sonuçları uzun süreli bir problem olduğunu
düşündürüyorsa, tedavi seçeneği fazla geç kalınmadan cerrahi olmalıdır.
HASTALIĞIN CERRAHİ TEDAVİSİ
Cerrahide kulak zarı delinip sıvı boşaltılır ve oluşturulan
delik hemen kapanmasın diye, orta kulağa hava taşınmasına yardımcı olmak üzere
tüp yerleştirilmesi gerekir. Patolojinin sebebi olarak geniz eti düşünülüyorsa,
geniz etinin de ameliyatla alınması
gerekir.
AMELİYAT SONRASI TAKİP
Kulak zarına tüp takılmasıyla zarın bütünlüğü bozulmuş olur.
Bu durumda dış kulak yoluna su kaçması halinde, suyun orta kulağa geçmesi
mümkündür ve orta kulakta irinli iltihaplara neden olabilir. Kulak tıkaçlarıyla
su kaçmasına engel olunmalı, havuza veya denize girilirken baş suya
sokulmamalıdır. Tüplerin 2-3 ayda bir kontrolüyle takibi gerekir. Vücudumuz
bünyesindeki bütün yabancı maddeleri attığı gibi, tüpleri de genellikle
atacaktır. Genizdeki Eustachian borusunun havalanmasına engel olan olay
düzelmeden tüpler atılırsa yeniden yerleştirilmesi gerekebilir. Geniz
tıkanıklığının uzun sürdüğü hastalarda, uzun süreli kalabilen özel tüpler
takılabilir. Genel olarak tüplerin 2 yıldan daha uzun süreyle kalmasına izin
verilmez. Uzun süreli kalan tüpler veya kendisi orta kulakta iltihaplara neden
olan tüpler KBB muayenesi sırasında alınabilir.
UNUTULMAMALI
-
EOM çocukluk çağının en sık hastalığıdır.
-
Genellikle sebep geniz etinin büyümesidir.
-
Bu hastalığın tedavisi mümkündür.
-
Geniz eti alınsa dahi çocuğun yaşına ve fizyolojisine
bağlı olarak yeniden büyüyecektir, fonksiyon bozukluğuna neden olursa yeniden
alınması gerekir.
-
Tüp takılan kulaklara su kaçırılmamalıdır.
-
Kulak tüplerinin takibi önemlidir.
Prof.Dr. Mustafa Asım Şafak tarafından hazırlanan bu yazının
www.haldunoguz.com sitesinde
yayınlanması için kendisinden özel olarak izin alınmıştır. Sayın Şafak’a
değerli katkısı için çok teşekkür ederiz.