Tinnitus nedir?
Tinnitus en sık “kulak çınlaması” olarak ifade edilir.
Dışarıdan herhangi bir ses uyaranı olmadan kulakta hissedilen ses olarak
tanımlanabilir. Bireyin hissettiği ses şiddetli ya da hafif, tiz sesli ya da
pes sesli, tek ya da çift kulakta olabilir. Sesin özelliğine göre uğultu,
vınlama, gürültü, cızırtı, vızıltı olarak da hastalar tarafından tarif
edilebilir. Her üç ila on kişiden birinin hayatının belirli bir döneminde
tinnitustan yakındığı bilinmektedir.
Tinnitus nedenleri nelerdir?
Tinnitus başlı başına bir hastalık değil, birçok değişik
neden tarafından oluşturulabilen bir belirtidir. İşitme sisteminin herhangi bir
yerindeki bir sorunun göstergesi olabilir. İşitme sisteminin bölümleri dış,
orta ve iç kulak; işitme siniri, beyin sapı ve beyin olarak tanımlanabilir.
Nedeni dış kulak kanalında koyulaşmış kulak salgısı (kulak kiri, buşon) gibi
basit, ya da işitme sinirinin tümörleri gibi karmaşık olabilir. Bazı klinik
durumlarda kulak çınlaması sıklıkla görülür. Bunlar arasında işitme kayıpları,
kulak - burun – geniz - sinüs hastalıkları, kalp damar hastalıkları, iç kulak
ve beyin tümörleri, tiroid bezi hastalıkları, Meniere gibi denge hastalıkları
sayılabilir.
Bazı bireyler işitme kayıpları olduğunu ilk olarak kulak
çınlamaları ile fark edebilir. İşitme kayıplarının daha sık görüldüğü
yaşlılarda tinnitus görülme sıklığı da daha fazladır. Birçok ilacın gerek iç
kulak üzerine olan etkileri, gerekse kalp damar sistemine olarak etkilerine
ikincil olarak kulak çınlaması yaptığı bilinmektedir. Yaşlılarda ilaç kulanım oranları
da daha fazla olduğundan, bu durum da tinnitus sıklığını arttırmaktadır.
Belirli bir seviyenin üzerinde gürültüye uzun süre maruz
kalınması (gürültülü işyerlerinde uzun süre çalışma gibi) ya da çok yüksek sese
bir seferde aniden maruz kalınması (silah atılması ya da patlama gibi) işitme
kaybına yol açabilir. Bu durumun nedeni gürültünün iç kulaktaki duyu
hücrelerine zarar vermesidir. Gürültüye bağlı işitme kaybı olan bireylerde
tinnitus sık görülen bir belirtidir.
Bireylerin sadece kendisinin fark ettiği tinnitusun yanı
sıra, nadir hastalarda bireyin hissettiği ses başkaları tarafından da
duyulabilir. Bu duruma objektif tinnitus adı verilir. Nedenleri genellikle kas
ya da damar hastalıkları ile ilişkilidir.
Her ne kadar yukarıda sadece birkaç örneğini anlattığımız
onlarca değişik tinnitus nedeni olsa da, çoğu hastada tinnitusa yol açan bir
neden bulunamaz. Tinnitusun şiddeti, süresi, tizliği ya da pesliğine göre ciddi
bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda herhangi bir fikir elde
edilemez. Tinnitus nadiren yaşamı tehdit eden bir nedenden kaynaklanır.
Tinnitus bireylerin yaşam kalitesini azaltabilir. Çok fazla
önemsenmesi bireyde tükenmişliğe, depresyona, kaygıya ve panik atağa yol
açabilir. Tinnitusu olan bazı bireyler işitmede, yaptıkları işe konsantre
olmada ve uyumada güçlük çekebilir.
Kulak çınlaması olan bir birey ne yapmalıdır?
Kulak çınlaması olan bir bireyin öncelikle bir Kulak Burun
Boğaz Hastalıkları uzmanına muayene olması uygun olacaktır. Bu sayede kulak
kiri, dış kulak yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, kulak zarının delik
olması gibi sadece muayene ile kolaylıkla tanısı koyulabilecek bazı tinnitus
nedenlerinin bulunup bulunmadığı ivedilikle tespit edilmiş olur. Doktorunuzun
size soracağı genel sağlığınız, kullandığınız ilaçlar ve alışkanlıklarınız ile
ilgili sorular da birçok tinnitus nedeni hakkında fikir verici olacaktır. Tam
bir kulak burun boğaz ve baş boyun muayenesinin yapılması ile burun, geniz,
sinüsler, ağız, yutak, gırtlak bölgesinden kaynaklanabilecek olası nedenlerin
tamamı gözden geçirilebilir. Muayenenin ardından ihtiyaç duyulması halinde
yapılabilecek işitme ile ilgili testler de tinnitusun nedeni hakkında yol
gösterici olacaktır.
Kulak çınlaması tedavi edilebilir mi?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi tinnitus tek başına bir
hastalık değildir. Birçok değişik nedenden oluşabilen bir ortak belirtidir. Belirli
bir neden tespit edilebilirse, bu nedenin tedavisi (dış kulak yolu iltihabında
yapılacak ilaçla tedavi ya da kronik orta kulak iltihabında yapılacak cerrahi
tedavi gibi) tinnitus için de tedavi edici olacaktır. Herhangi bir tinnitus
nedeni bulunmayan bireylerde aşağıdaki yöntemlerin yalnız başına ya da birden
fazla yöntemin birlikte kullanımı ile birçok birey kulak çınlamaları ile daha
iyi baş edebilmektedir.
İlaçlar: İç kulağın kanlanmasını arttıran, kas spazmlarını
azaltan, bireyin belirli bir sorun üzerine algısını değiştiren, kaygı ve
depresyonu azaltmaya yarayan çok değişik gruplardan ilaçların doğru doz ve
sürede kullanımı tinnitus ile baş etmede faydalı olabilmektedir.
İşitme cihazları: İşitme kaybı ile birlikte olan kulak
çınlamalarının tedavisinde önemli fayda sağlarlar.
Kulaklıkla kullanılan ses kaynakları: Tinnitus sesini
baskılayan ya da değiştiren bazı seslerin kulaklıkla dinlenmesi kulak çınlamasının
rahatlamasını sağlayabilmektedir.
Uzaktan dinlenebilen ses kaynakları: Değişik sesler ya da
ses üreten cihazlar veya programlar tinnitus sesini baskılama ya da daha kolay
kabullenmeyi sağlayabilir. Bu sayede rahatlama ve daha kolay uykuya dalma sağlanabilir.
Bu yaklaşımlar tinnitus için kullanılan temel yöntemler
olmakla birlikte bitkisel tedaviler, manyetik dalga uygulaması, lazer
uygulaması, biyogeribildirim, tinnitus sesinin eşleştirilmesi ve adaptasyonu,
yaşam şekli değişiklikleri gibi çok değişik yöntemler de tinnitus tedavisinde
alternatif olarak kullanılabilir.